top of page

TEMİZLİK TAKINTISI

Temizlik; kirlenme, sıçrama ya da bulaşma hissi ile ilgili kaygı yaratan düşüncelerin kişide huzursuzluk uyandırdığı takıntılardan OKB türüdür. Mikrop kapma, sperm, meni, kan, dışkı, idrar gibi vücuttan çıkan sıvılar temizlik takıntısı olan kişide kaygı yaratır. Temizlik obsesyonu olan kişide bazen sadece 'kirli ve pis' olarak tabir eder. Belli başlı bir çok temizlik ve bulaşmaya dair takıntı olsa da aslında kişi temizlik, kirlilik veya bulaşabilecek her şey ile ilgili takıntı geliştirebilir. Temizlik OKB'si olan bireyler çevredeki bir çok şeyden bunların gelmesinden kaygılandığı için kompulsif (rahatlama) eylem olarak bir çok temizlenme davranışı sergiler. Temizlik davranışının süresi ve sayısı arttıkça kişi için başa çıkılamaz hale gelir. Bu kompulsiyonları yapmak zorunda kalmamak için onları kaygılandırabilecek şeylerden uzak durarak temas etmemeye çalışırlar.

BULAŞMA VE TEMİZLİK OBSESYONLARI

  • Vücut atık veya salgılarından kaygılanmak, iğrenmek veya mikroplardan kaygılanmak (Örneğin, sperm bulaşma, idrar, dışkı, tükürük)

  • Çevre kirliliğinden aşırı kaygı duymak (çöp kutuları, lavabolar vs.)

  • Evde kullanılan maddelerden aşırı kaygılanmak (Örneğin, temizlik maddeleri, çamaşır suyu, çözücüler)

  • Hayvanlardan kirlenme, bulaşma ihtimalinden dolayı aşırı derecede korkmak (Örneğin, böcekler, sinekler vs.)

  • Yapışkan maddeler veya atıklardan rahatsız olmak

  • Kontaminasyon (Bulaşma) nedeni ile hastalanma kaygısı

  • Başkalarına hastalık etkeni bulaştırma kaygısı

TEMİZLİK TAKINTISI BELİRTİLERİ

Temizlik Obsesyonu olan kişilerin en sık yaşadığı belirtilerin ilki, temizlik ile ilgili ritüellerinin zaman içerisinde yeterli bir temizlik hissiyatı vermediği için sıklığı ve süresinin artmasıdır. Bu nedenle de gün içerisinde aslında hiçte yadsınamayacak bir zaman dilimini temizleme davranışı ya da kişinin zihninin temizlik - kirlilik ile ilgili şeylerle ilgili meşgul olmasıdır.

 

Örneğin, ellerini 2 kere yıkayan ya da duş süresi 10 dakika olan bir kişinin kompulsiyon yaptıkça bu süreleri ve yıkama sayıları artmakta ve özellikle de kendi evlerine girip tamamen temiz olma hissiyatına sahip olmak istedikleri alanlarda banyodan kolayca çıkmamaktadır. Dışarı da ise girdikleri tuvaletleri önceden temizleyebilir, yanlarında dezenfekte edebilecekleri ürünler bulundurarak kullanabilirler. En çok hastalarda görülen el yıkama, duş alma, fazlaca bulunduğu ortamları steril tutmak gibi eylemler de bulunurlar. Eğer bu kompulsiyonları yaptıkları hal de kuşku duyuyorlar ise ya direk bu alanlarda bulunmaz ya da temas etmemek adına ,dirsekleri kullanma, peçete,eldiven gibi aracılar kullanırlar. Örneğin, dışkı, idrar, kir bulaşma obsesyonu olan bir kişi kendisine göre temiz bulmadığı dışarıda bütün tuvaletlere girmeyebilirler. Dışarı da uzun süre kalacaksa tuvaleti gelmemesi için sıvı tüketimini azaltmaktadır. Kapı kolu, musluk vanası, lamba düğmesi gibi bir çok kişinin temas ettiği alanlara elleri yerine örneğin dirsekleri, ayakları ile açabilir ya da bunları birinin açmasını bekleyebilir, eğer bu konforu bulamıyorlarsa peçete gibi birşey ile direk eline temas etmesine izin vermeden dokunur.

Obsesif Kompulsif Bozuklukta en çok sık görülen takıntı türü, temizlik takıntısıdır. OKB bireyler dikkatli olsalar da evleri ve bilhassa kendi oda ve eşyaları, en fazla temiz tutma gayretindedir. Kişi buraya dışarıdan gelebilecek kir, mikrop vb. her şeyden kaçınır ve kendilerine güvenli bir alan oluştur. Eğer kişinin birlikte  yaşadığı kişiler var ise ya kendisinin düzenine ayak uydurmak durumunda kalır. Zaman geçtikçe takıntısı olan kişi ile birlikte yaşadığı kişiler arasında takıntılar nedeniyle çatışmalı bir hayat başlar.

TEMİZLİK TAKINTISI NASIL TEDAVİ EDİLİR

Psikolojik yaşanan kir ve bulaşma hissiyatı ile gelen temizliklik takıntısı psikanalik psikoterapi ilaçsız çözümüdür. Eğer kişinin takıntıları ve kompulsif davranışları kemikleşmişse ilaç tedavisi de sürecin başlangıcında birlikte ilerletilmedilir. psikiyatri ilaçları takıntıları rahatlatsa da aslında sorunu çözmez. Ancak kişinin temizlik ile ilgili takıntıları günün büyük bir kısmını alıyor, terapiye gelmesini dahi engelliyorsa ilacın destekleyici yönüde kullanılmalıdır.

bottom of page